Editör                                                   Sayı: 313, Sayfa: 1

İstanbul Sözleşmesi metninin hukuki alana ilişkin düzenlemeler içeriyor oluşu bir yandan toplumsal dokunun doğrudan etkilenmesini kolaylaştırırken, diğer yandan metin devlet organlarını, sivil toplumu ve medyayı da çizdiği çerçeveye uygun bir misyon üstlenmeleri noktasında vazifelendiriyor. Hatta bir bakıma vazifenin ifasında gösterilen samimiyetin ölçülmesi amacıyla izleme organlarını ihdas etmesi bakımından, Türkiye’nin “açık toplum” olmasını teminat altına almış oluyor. Yaz aylarında Koç Holding’in ardından TÜSİAD kanadının önemli aktörlerinden Sabancı Vakfı ve Borusan Holding’in de dili ve cinsiyet algısı toplumumuzla örtüşmeyen İstanbul Sözleşmesi’ne destek mesajları yayımlaması ve yürürlüğe girmesi çağrısında bulunması bundan bağımsız değil. Şiddeti ortaya çıkaran çok katmanlı nedenleri görmeden ideolojik körlükle hareket eden ilgili kurumların açıklamalarında, İstanbul Sözleşmesi’nin korunması, etkin bir biçimde ve kararlılıkla uygulanması gerektiği vurgulandı. Böylece Sözleşme’yi tabulaştıranların kadrosu önemli ölçüde tamamlandı.

İstanbul Sözleşmesi’nin temel problemi Türkiye’nin toplumsal şartları ile örtüşmemesidir. Bunu anlamak için âlim olmaya da gerek yok, sadece dünyayı biraz tanımak yeterlidir. Özellikle farklı ve gelenek ile beslenen bir toplum yapımızın olması sebebiyle, postmodern Batı düşüncesine dair bir çıkarım ile oluşturulan metne temel itirazlar da buradan kaynaklanmaktadır. Batının kültürel göreceliği ve akışkan kimlik telakkisi ile donatılmış bir Sözleşme çeşidinin, ülkemizde kabul görmesini de beklememek gerekir.

İstanbul Sözleşmesi’ne dair tartışma zemininin, şiddeti önlemeye dair uzlaşı ve çözüm üretmekten gün geçtikçe uzaklaştığı son derece açık. Başka bir ifadeyle zannedildiği gibi Sözleşme aile içi şiddeti hiç engellemiyor, engelleyemiyor. Bilakis nedensel ilişkiyi kesin olarak ilk anda söyleyemesek bile bu Sözleşme’nin etkinliği arttıkça kadına yönelik şiddette de bir artış olduğunu görebiliyoruz. Bununla beraber Sözleşme’yi fetişleştirerek savunanların Sözleşme olmadan kadınların korunamayacağını iddia etmeleri ne kadar indirgemeci bir bakış açısı ise, Sözleşme’den çekilmekle aile ve toplumsal yapımızın tehdit ve sorunlardan tümüyle arınacağını düşünmek de o kadar indirgemecidir.

Zira düşünsel planda kendisine şerh düşülmesine izin vermeyen, dinî anlayışları marjinalleştiren, geleneksel değerleri hor gören, dayatmacı, üstenci İstanbul Sözleşmesi feshedilse bile AİHM, AİHS ve İstanbul Sözleşmesi hükümleri uyarınca yapmış olduğu içtihatları uygular, değişen pek bir şey olmaz. Şu andaki sıkıntıların kaynağı sadece Sözleşme değil, çıkarılan yasalardır. Dolayısıyla Sözleşme’den daha sorunlu durumların olduğu göz önüne getirilmelidir. Açıkçası retorikten çıkıp daha gerçekçi olmamız gerekiyor. Çünkü sorun sadece İstanbul Sözleşmesi değildir, CEDAW gibi uluslararası antlaşmalara uyum sağlamak düşüncesiyle oluşturulmuş yasalar da gözden geçirilmeli, özellikle mevcut sosyal yapıları ıslah etmek şöyle dursun, tahrip eden 6284 Sayılı Kanun’da mutlaka değişiklik yapılmalıdır. Sözleşme’nin şiddetle mücadelede ön kabullerinden parametrelerine değin birçok hususta sorun çözmek yerine, yeni sorunları ürettiği ortadadır.

Hiç kuşkusuz İstanbul Sözleşmesi ile ilgili tek konu kadına yönelik şiddet değil. Asıl itiraz onun cinsiyetleri birbirine karıştıran ve belirsizleştiren dilidir. İstanbul Sözleşmesi, zinayı ve fuhşu normal görmekte, yasaklanmasına karşı çıkmaktadır. Zira postmodern dönemde seküler Batı dünyasında ahlaka savaş açıldığı için mesela ahlakın öngördüğü bir müeyyideyi uygulamak şiddet diye algılanmakta, yorumlanmakta ve değerlendirilmektedir. Eşcinsellikle, zina ile ilgili Kur’ân ayetlerinde var olan kınama, şiddet olarak algılanmakta ve de tepki verilmektedir. Ne yazık ki Müslüman camiada muhafazakâr bazı aydınlarımız, dünyadaki gelişmelerle İstanbul Sözleşmesi ve benzeri uluslararası metinler arasında ilişki kurmadıklarından bu metinlerde görünen/görünmeyen amaç ayrımı yapmadan herhangi bir eleştiriyi hemen “Sözleşme’ye haksızlık” diye niteliyorlar.

Ana omurgasını oluşturan kavramların tamamı seküler aklın rehberliğinde hazırlanan İstanbul Sözleşmesi’ni şartsız savunan ve bunu politik bir kimlik olarak öne çıkaranlar, Sözleşme aleyhinde görüş bildirenleri şiddeti makul görmekle itham etmektedir. İstanbul Sözleşmesi’ni dayanak edinerek bu milletin inanç sistemine, ahlak sistemine, değer sistemine doğrudan ya da dolaylı yapılan saldırılar ile bu milletin inançlarına, dinine bağlı her bir bireyine sözel ve psikolojik şiddet uygulanmaktadır. İstanbul Sözleşmesi’nin bu yapısı ısrarla tartışmaya açılmalıdır. İstanbul Sözleşmesi bu gerçeğin görülmemesi için kadına şiddeti paratoner olarak kullanmakta, dini, geleneği, töreyi, namusu şiddetin kaynağı şeklinde kodlamaktadır. Buna mukabil kumar, içki, uyuşturucu madde bağımlılığı, ahlaki yozlaşma, cehalet, bencilliği körükleyen aşırı bireycilik, kapitalizmin neden olduğu yoksulluk ve işsizlik, psikolojik sorunlar, dinden uzaklaşma gibi şiddetin birçok nedeni kasıtlı olarak göz ardı edilmektedir.

Küreselleşme realitesi bağlamında gündelik hayatımıza bir şekilde nüfûz eden toplumsal cinsiyet, cinsel yönelim, şiddet, partner, ebeveynlik, birliktelik vb. seküler kavramlara karşı müteyakkız olmak gibi bir sorumluluğumuz var. Dilin sekülerleşmesi noktasında şahit olduğumuz kavramsal değişimler yaşam biçimimize etki etme potansiyeline sahip. Toplumsal kimlik, kültür ve medeniyet kodları, ahlak önemsizleştirilip itibar kaybına uğratılınca, özgürlüğün serbestlik alanı son derece genişletilmiştir. Esasen sadece İstanbul Sözleşmesi’ne değil, Sözleşme’yi yapan, uygulamaya koyan ve savunan zihniyete dönük bir eleştiri yapılması gerekiyor. Ailenin korunması ve geliştirilmesi hususunda çok yönlü ve çok katmanlı çalışmalar ortaya konmalıdır. Bizim inanç ve kültür yapımızda, aile yapımıza dair, uluslararası belgelerden çok daha nitelikli belgeler var. En başta Kur’ân ve Sünnet, insan ve aile konusunda hayatı ve kâinatı kuşatan bir enginliğe sahip. İnsan haysiyetini koruyacak en sağlıklı yol Allah’ın vahyi ve Peygamberi’nin sünnetidir. Allah birçok ayetine bizden salih amel işlememizi istiyor. Her türlü fahşa ve münkerin kol gezdiği yaşadığımız düzende Müslüman olarak unuttuğumuz namaz ve zekâtla birlikte, hatta onlardan önce zikredilen “emri bi’l-maruf nehyiani’l-münker farzını yerine getirmeliyiz.

Yeni sayımızda buluşmak temennisiyle.

Umran